Στις 18 Μαρτίου 2024, συζητήθηκε στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η αναφορά που κατέθεσαν 90 κάτοικοι Εξαρχείων με τίτλο «Παραβίαση όρων έγκρισης συγχρηματοδοτούμενου δημοσίου έργου από την ΕΕ, παραβίαση νομοθεσίας Ε.Ε., παραβίαση Χάρτας Δικαιωμάτων της Ε.Ε.». 

Το περιεχόμενο της αναφοράς συντάχθηκε γύρω από τους εξής βασικούς άξονες:

1. Απουσία διαβούλευσης, ενημέρωσης των ενδιαφερόμενων ομάδων και ατόμων (κατοίκων αλλά και επιχειρηματιών της περιοχής) και αποκλεισμός από την πρόσβαση στην πληροφορία τόσο σε σχέση με τον σχεδιασμό και τη χωροθέτηση του σταθμού όσο και με τα στάδια υλοποίησής του, γεγονός που αποτελεί παραβίαση των ρητών οδηγιών της ΕΕ για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα.
2. Απουσία ενδελεχούς εξέτασης εναλλακτικών χωροθετήσεων.
3. Απουσία εκπόνησης Τεχνικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων προ της έναρξης των πρόδρομων εργασιών γεγονός που παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και την οδηγία για εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
4. Πλημμελής καταγραφή της υφιστάμενης βλάστησης και μηδενική μέριμνα για την αποκατάσταση της βλάστησης, ελλείψεις οι οποίες καθιστούν το έργο αντίθετο με την Ευρωπαϊκή Συμφωνία παρόλο που στην αξιολόγηση της Κομισιόν για την Ελλάδα καταγράφεται η μη επίτευξη δίκαιης και ισότιμης μετάβασης και η μη ανάλυση των κοινωνικών συνεπειών της ενεργειακής μετάβασης στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ).
5. Διαρκής παραβίαση του Χάρτη των Δικαιωμάτων της ΕΕ με κυριότερη την παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία και την ασφάλεια καθώς και στα προσωπικά δεδομένα λόγω των επανειλημμένων περιστατικών αστυνομικής βίας (σωματικής, λεκτικής και σεξιστικής), της διαρκούς αστυνόμευσης των εκδηλώσεων στην Πλατεία Εξαρχείων, της παρακώλυσης του δικαιώματος του συνέρχεσθαι εξαιτίας της κατάλυσης του δημόσιου χώρου καθώς και της ελεύθερης κυκλοφορίας και πρόσβασης στην Πλατεία Εξαρχείων εξαιτίας των αλλεπάλληλων εξακριβώσεων των στοιχείων της αστυνομικής ταυτότητας προκειμένου να επιτραπεί η διέλευση.

Στις 19/06/2024, η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου, κοινοποίηση την έκθεσή της αναφορικά με την αναφορά των κατοίκων των Εξαρχείων, στην οποία αναγνωρίζει τα επιχειρήματα τους και «καλεί τη χώρα να συμμορφωθεί στις αποφάσεις που αυτό θα λάβει σημειώνοντας καταληκτικά ότι οι ευρωπαϊκές οδηγίες έχουν ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο».

Όχι μετρό στην πλατεία Εξαρχείων: «Έχουμε φωνή και τη φοβούνται»

«Με επιστολή της στις 19/06/2024, η Επιτροπή Αναφορών (PETI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κοινοποίησε το πόρισμά της για την αναφορά που κατέθεσαν 90 κάτοικοι Εξαρχείων με τίτλο «Παραβίαση όρων έγκρισης συγχρηματοδοτούμενου δημόσιου έργου από την ΕΕ, παραβίαση νομοθεσίας ΕΕ, παραβίαση Χάρτας δικαιωμάτων της ΕΕ».

Η PETI, στην έκθεσή της αναγνωρίζει την εγκυρότητα των επιχειρημάτων που αναπτύχθηκαν από τους υπογράφοντες παραπέμποντας στις αντίστοιχες ευρωπαϊκές οδηγίες. Συγκεκριμένα αναγνωρίζει:

• α) την υποχρέωση της χώρας να διαφυλάττει το δικαίωμα των πολιτών στην ενημέρωση και την ανεμπόδιστη πρόσβαση στην πληροφορία στα ποικίλα στάδια διεξαγωγής του έργου καθώς και την υποχρέωσή της να συγκροτεί διαδικασίες για την ενεργό συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων.
• β) την υποχρέωση της χώρας να αξιολογεί τις επιπτώσεις ενός έργου στο περιβάλλον, να προστατεύει το περιβάλλον και να εγγυάται την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες.
• γ) την υποχρέωση της χώρας να εφαρμόζει το δίκαιο της ΕΕ, μέρος του οποίου παραβιάζεται και εξαιτίας της παράλειψης ανάρτησης του σήματος δημοσιότητας της ΕΕ για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα έξω από το εργοτάξιο της Πλατείας Εξαρχείων.

Παρόλη την καταγραφή των υποχρεώσεων της χώρας και της εσφαλμένης σε σημεία εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ, η Επιτροπή Αναφορών δηλώνει αναρμόδια να εμπλακεί στα στάδια εκπόνησης του έργου καθότι -καθώς αναφέρει- η συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ αναφορικά με μεμονωμένες περιπτώσεις κακής εφαρμογής του, εναπόκειται κυρίως στις εθνικές –δικαστικές και μη- αρχές. Επιπλέον, αναφέρει πως είναι ευθύνη της χώρας να υλοποιήσει το συγχρηματοδοτούμενο έργο σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές διατάξεις και νομοθεσίες ενώ η διερεύνηση εναλλακτικής χωροθέτησης του σταθμού «Εξάρχεια» αποτελεί επίσης υποχρέωση της ίδιας της χώρας.

Συμπληρωματικά του ως άνω επιχειρήματος περί μη αρμοδιότητας, η PETI παραπέμπει στο γεγονός πως το περιεχόμενο της αναφοράς των κατοίκων Εξαρχείων αποτελεί αντικείμενο μιας εν εξελίξει εθνικής δικαστικής υπόθεσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας και καλεί τη χώρα να συμμορφωθεί στις αποφάσεις που αυτό θα λάβει σημειώνοντας καταληκτικά ότι οι ευρωπαϊκές οδηγίες έχουν ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο.

Αξίζει να σημειωθεί πως η PETI στην έκθεσή της αναφέρεται στην προσφυγή των κατοίκων στο Συμβούλιο της Επικρατείας παρόλο που η πληροφορία αυτή δεν είχε συμπεριληφθεί στην αναφορά από τους υπογράφοντες. Ο λόγος για τον οποίο οι κάτοικοι Εξαρχείων επέλεξαν να μην εμπεριέξουν τα δεδομένα γύρω από τις νομικές διαδικασίες στην αναφορά τους είναι προφανής: με την επιλογή της Ελληνικό Μετρό –υπό την έγκριση και αδειοδότηση των αρμόδιων Υπουργείων καθώς και του Δήμου της Αθήνας- να κόψει τα πάνω από 100 δέντρα της Πλατείας Εξαρχείων πριν τη δημοσίευση των αποφάσεων του ΣτΕ αλλά και του Πρωτοδικείου, καθιστά τις δύο προσφυγές αυτές πια άνευ περιεχομένου.

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τί ακριβώς αναμένει η Επιτροπή Αναφορών από τα νομικά όργανα του κράτους όταν τα ίδια τα Υπουργεία, οι Δημοτικοί Φορείς και οι εταιρείες παρακάμπτουν την ιεραρχία των διαδικασιών και κόβοντας τα δέντρα αφήνουν τόσο το ΣτΕ όσο και το Πρωτοδικείο χωρίς αντικείμενο εκδίκασης. Αναρωτιόμαστε ποιος ενημερώνει την PETI καθώς και ποιος της παρέχει λειψές ή εσφαλμένες πληροφορίες.

Σε κάθε περίπτωση, η σύνταξη μιας πλήρως τεκμηριωμένης προσφυγής στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τους κατοίκους των Εξαρχείων, το ομόφωνο ψήφισμα της Επιτροπής να τη συζητήσει και να καλέσει εκπροσώπους να τοποθετηθούν επ’ αυτής, το ομόφωνο ψήφισμά της να την κρατήσει ανοιχτή προς διερεύνηση και να τη μεταβιβάσει στην Επιτροπή Δικαιωμάτων και Ελευθεριών (LIBE) προς περαιτέρω εξέταση καθώς και το τελικό της πόρισμα το οποίο αναγνωρίζει τις υποχρεώσεις της χώρας όπως αυτές ορίζονται από τις Ευρωπαϊκές διατάξεις και όπως ακριβώς είχαν καταγραφεί από τους κατοίκους αποδεικνύουν για άλλη μια φορά ότι η μεθοδική εργασία μας για την ανάδειξη όλων των παραλείψεων και των παρανομιών γύρω από τον Σταθμό του Μετρό, πιστοποιείται σε κάθε της στάδιο.

Το γιατί κανένας εγχώριος ή ευρωπαϊκός θεσμικός φορέας δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να διατάξει παύση του έργου έως ότου διερευνηθούν οι συνθήκες της υλοποίησής του παρόλα τα ποικίλα ζητήματα καταπάτησης των νόμων, των ευρωπαϊκών διατάξεων, των δικαιωμάτων των πολιτών αλλά και των κινδύνων που προκύπτουν, εναπόκειται στη σκέψη και την εμπειρία του καθενός μας να το απαντήσει.

Εμείς, ένα ξέρουμε: το δίκαιο είναι με το μέρος αυτών που ερευνούν, που αποκαλύπτουν, που αγωνίζονται, που υπερασπίζονται και που αγαπούν. Και το δίκαιο αυτό δεν περιμένουμε από κανέναν να μας το παραχωρήσει. Γιατί τη ζωή μας δεν περιμένουμε από κανέναν να μας την παραχωρήσει.

Έχουμε φωνή και δεν αναρωτιόμαστε καθόλου αν την ακούνε.

Όχι μόνο την ακούνε, τη φοβούνται.

Απ’ τις Βρυξέλλες ως όπου χρειαστεί,

ΌΧΙ ΜΕΤΡΟ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ!»

Cover Photo: Μαρία Γαλάτη